Co to jest deflacja? - Wyjaśnienie i przykłady. Deflacja to zjawisko spadku ogólnego poziomu cen w gospodarce. Choć na pierwszy rzut oka może wydawać się korzystne dla konsumentów, wiąże się z negatywnymi konsekwencjami dla całej gospodarki. W artykule wyjaśniamy, czym jest deflacja, jakie są jej przyczyny i przejawy, a także przytaczamy konkretne przykłady deflacji z historii Polski i świata.
Kluczowe wnioski:
- Deflacja to spadek ogólnego poziomu cen w gospodarce.
- Główne przyczyny deflacji to spadek popytu i nadprodukcja.
- Konsekwencje deflacji to m.in. wzrost bezrobocia i zahamowanie wzrostu gospodarczego.
- Przykładami krajów, które zmagały się z deflacją są Japonia, Stany Zjednoczone i Polska.
- Walka z deflacją odbywa się poprzez ekspansywną politykę pieniężną.
Co to jest deflacja i skutki dla gospodarki
Deflacja to zjawisko spadku ogólnego poziomu cen w gospodarce. Oznacza to, że za tą samą ilość pieniędzy można kupić więcej dóbr i usług niż wcześniej. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że jest to zjawisko korzystne - ceny spadają, a siła nabywcza pieniądza rośnie.
Jednak ekonomistki i ekonomiści twierdzą, że utrzymująca się deflacja może mieć bardzo negatywne skutki dla całej gospodarki. Do najpoważniejszych z nich należą spadek produkcji, wzrost bezrobocia i zahamowanie wzrostu gospodarczego.
Spadek konsumpcji i inwestycji
W warunkach deflacyjnych konsumenci ograniczają zakupy, oczekując dalszych obniżek cen. Podobnie zachowują się przedsiębiorcy, którzy wstrzymują inwestycje w oczekiwaniu na jeszcze niższe koszty. To z kolei uderza w producentów i prowadzi do spadku produkcji oraz zwolnień pracowników.
Wzrost realnego zadłużenia
Deflacja powoduje także wzrost realnego zadłużenia - przy spadających cenach i płacach trudniej jest spłacać zaciągnięte wcześniej kredyty i pożyczki. Może to prowadzić do problemów sektora bankowego i wzrostu liczby bankructw.
Przyczyny występowania deflacji i jej mechanizm
Deflacja jest zjawiskiem bardzo złożonym, które może mieć różne podłoże i przyczyny. Do najważniejszych mechanizmów prowadzących do spadku cen należą:
co to jest deflacja
- Spadek popytu globalnego
- Nadprodukcja i nadwyżka podaży
- Aprecjacja (umocnienie się) waluty krajowej
Szczególnie groźna jest sytuacja, gdy te czynniki występują jednocześnie i wzajemnie się wzmacniają. Np. spadek popytu prowadzi do nadprodukcji, co z kolei pogłębia deflację.
Rola banków centralnych
Duże znaczenie w wywołaniu lub pogłębieniu deflacji ma również zbyt restrykcyjna polityka banku centralnego, który podnosi stopy procentowe i ogranicza podaż pieniądza. Taka polityka studzi koniunkturę gospodarczą i obniża dynamikę wzrostu cen.
Czytaj więcej: Donald tusk o nowym prezesa tvp perspektywa
Negatywne skutki deflacji dla gospodarki i społeczeństwa
Deflacja, szczególnie utrzymująca się przez dłuższy czas, może mieć katastrofalne skutki dla gospodarki, rynku pracy i całego społeczeństwa. Oto najważniejsze z nich:
- Spadek produkcji i dochodu narodowego
- Zwiększenie bezrobocia
- Zahamowanie wzrostu gospodarczego i postępu technologicznego
- Zwiększenie nierówności majątkowych i dochodowych
- Zwiększenie realnego zadłużenia gospodarstw domowych
- Zwiększenie deficytu budżetowego państwa
Dlatego też rządy i banki centralne starają się za wszelką cenę uniknąć deflacji lub skutecznie z nią walczyć.
Przykład Japonii
Dobrym przykładem negatywnych skutków deflacji jest Japonia, która od lat 90. XX wieku zmaga się ze zjawiskiem spadających cen. Doprowadziło to tam do zastoju gospodarczego, spadku dynamiki PKB oraz wzrostu nierówności dochodowych.
Deflacja a bezrobocie i produkcja przemysłowa
deflacja co to
| Bezrobocie w % | Produkcja przemysłowa r/r |
| 8,1% → 9,7% | +1,7 → -5,3% |
Jak pokazują dane z lat 30. XX wieku w USA, okres deflacji charakteryzuje się zwykle wyraźnym wzrostem bezrobocia oraz spadkiem produkcji przemysłowej. Przedsiębiorstwa ograniczają zatrudnienie i inwestycje, co ma katastrofalne skutki dla rynku pracy.
Bezrobocie technologiczne
Czasem mówi się również o deflacji i bezrobociu technologicznym. Są to sytuacje, gdy postęp techniczny powoduje spadek cen oraz wzrost bezrobocia poprzez wypychanie ludzi z rynku pracy przez maszyny i automaty.
Przykłady deflacji w historii gospodarczej świata
Choć obecnie większość rozwiniętych gospodarek boryka się raczej z nadmierną inflacją, to w przeszłości niemało państw zmagało się z problemem deflacji. Oto kilka przykładów:
- Stany Zjednoczone - Wielki Kryzys 1929-33
- Japonia - deflacja od 1990 r.
- Polska - deflacja w latach 30. XX w. oraz 2015 r.
Szczególnie dramatyczna sytuacja miała miejsce podczas Wielkiego Kryzysu 1929-1933, kiedy to ceny w USA spadły średnio o 25 proc., co z kolei pociągnęło za sobą masowe bezrobocie sięgające nawet 25 proc.
Najgorszy okres deflacji to lata 1921-1933, kiedy ceny produktów rolnych spadły o 40 proc. a płace realne farmerów zmniejszyły się o połowę.
Sposoby walki rządów i banków centralnych z deflacją
Aby skutecznie przeciwdziałać deflacji lub ją zwalczać banki centralne i rządy mają do dyspozycji szereg narzędzi. Należą do nich m.in.:
- Obniżki stóp procentowych
- Skup obligacji (luzowanie ilościowe)
- Interwencje walutowe (osłabianie waluty)
- Zwiększenie wydatków budżetowych
- Rozszerzanie akcji kredytowej
Celem tych działań jest pobudzenie popytu poprzez zwiększenie podaży pieniądza oraz obniżenie jego realnej wartości. Ma to zachęcić konsumentów i przedsiębiorstwa do zwiększania wydatków i inwestycji.
Podsumowanie
Deflacja, czyli co to jest deflacja, to zjawisko spadku ogólnego poziomu cen w gospodarce. Choć na pierwszy rzut oka wydaje się korzystne, wiąże się z bardzo negatywnymi skutkami dla całej gospodarki. Do najważniejszych przyczyn deflacji należą spadek popytu, nadprodukcja oraz zbyt restrykcyjna polityka banku centralnego.
Utrzymująca się deflacja prowadzi do spadku produkcji, inwestycji i konsumpcji, a w konsekwencji do wzrostu bezrobocia i zahamowania rozwoju gospodarczego. Ponadto zwiększa realne zadłużenie podmiotów gospodarczych. Wśród głównych negatywnych skutków deflacja co to wymienić można również wzrost nierówności dochodowych i pogorszenie nastrojów konsumenckich.
Walka z deflacją odbywa się przede wszystkim poprzez luźną politykę pieniężną banku centralnego - obniżki stóp procentowych i zwiększanie podaży pieniądza. Celem jest pobudzenie popytu i podniesienie dynamiki wzrostu gospodarczego. Przykładami państw, które w przeszłości zmagały się z problemem deflacji są Stany Zjednoczone, Japonia i Polska.
Podsumowując, deflacja to groźne zjawisko dla każdej gospodarki, z którym banki centralne i rządy muszą skutecznie walczyć. Korekta jedynie niewielkiego odchylenia cen od pożądanego poziomu jest trudna, a przy większych spadkach może mieć katastrofalne skutki.
