Zajęcie egzekucyjne przez urząd skarbowy to jedno z działań, jakie organ ten może podjąć wobec podatników zalegających z należnościami podatkowymi. Polega ono na przymusowym pobraniu określonych kwot pieniężnych bądź rzeczy należących do dłużnika w celu zaspokojenia wierzytelności Skarbu Państwa. Procedura ta jest szczegółowo uregulowana przepisami, a jej przebieg zależy od rodzaju zajętego składnika majątku. Przy zajęciu egzekucyjnym obowiązują również pewne ograniczenia, między innymi kwotowe.
Kluczowe wnioski:- Zajęcie egzekucyjne stosuje się wobec dłużników zalegających z podatkami.
- Może objąć środki pieniężne, wynagrodzenie za pracę, rachunki bankowe czy nieruchomości.
- Obowiązują przy nim ograniczenia, np. kwota wolna od zajęcia.
- Procedura zależy od rodzaju zajętego składnika majątku.
- Służy zaspokojeniu wierzytelności Skarbu Państwa.
Zajęcie egzekucyjne przez urząd skarbowy - kiedy możliwe
Urząd skarbowy może dokonać zajęcia egzekucyjnego w sytuacji, gdy podatnik nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań podatkowych. Dotyczy to zaległości z tytułu nieuregulowanych w terminie podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne. Warunkiem wszczęcia egzekucji administracyjnej jest uprzednie doręczenie zobowiązanemu tytułu wykonawczego, czyli decyzji lub postanowienia, na podstawie którego można prowadzić czynności egzekucyjne.
Najczęstszymi przyczynami zajęcia egzekucyjnego przez urząd skarbowy są m.in.:
- nieuregulowane w terminie zobowiązania podatkowe (PIT, CIT, VAT)
- zaległości z tytułu składek ZUS
- niezapłacone mandaty karne
- nieuregulowane opłaty lokalne i administracyjne
Warto pamiętać, że zajęcie egzekucyjne może objąć także osoby trzecie, które posiadają wierzytelności pieniężne wobec dłużnika lub przedmioty należące do niego.
Przesłanki zajęcia egzekucyjnego
Aby urząd skarbowy mógł dokonać zajęcia egzekucyjnego, muszą zostać spełnione następujące przesłanki:
- wystąpienie zaległości podatkowych lub innych należności
- wydanie tytułu wykonawczego i doręczenie go podatnikowi
- bezskuteczność wcześniejszych działań windykacyjnych
Dopiero gdy te warunki są spełnione, urząd skarbowy może przystąpić do czynności zmierzających do przymusowego ściągnięcia należności.
Jakie dokumenty potrzebne do zajęcia egzekucyjnego
Podstawą do dokonania zajęcia egzekucyjnego jest tytuł wykonawczy. Może to być decyzja określająca wysokość zobowiązania podatkowego (np. decyzja o wysokości zaległego podatku) lub orzeczenie sądowe nakładające obowiązek zapłaty (wyrok sądowy, nakaz zapłaty).
Ponadto urząd skarbowy musi dysponować informacjami na temat:
- składników majątku dłużnika, które mogą podlegać zajęciu
- źródeł jego dochodu, które można obciążyć zajęciem
- rachunków bankowych i ich numerów
W tym celu fiskus może występować do organów i instytucji (np. pracodawca, bank) z żądaniem udzielenia informacji mających znaczenie dla postępowania egzekucyjnego lub zajęcia wierzytelności.
Czytaj więcej: Wypowiedzenie umowy OC - wzory dokumentów i porady prawne
Kto może wnioskować o zajęcie egzekucyjne
Z wnioskiem o zajęcie egzekucyjne może wystąpić:
- naczelnik urzędu skarbowego
- naczelnik urzędu celno-skarbowego
- Dyrektor Izby Administracji Skarbowej
- Szef Krajowej Administracji Skarbowej
W imieniu wymienionych organów czynności egzekucyjne podejmują upoważnieni pracownicy. Najczęściej są to komornicy lub poborcy skarbowi zatrudnieni w danym urzędzie.
Kiedy wierzyciel może sam złożyć wniosek
W pewnych przypadkach również wierzyciel (np. ZUS, gmina) może samodzielnie złożyć wniosek egzekucyjny, jeśli dysponuje odpowiednim tytułem wykonawczym. Dzieje się tak, gdy dłużnikiem jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej.
Natomiast jeśli dłużnikiem jest przedsiębiorca, wówczas wierzyciel nie może sam wystąpić z wnioskiem o egzekucję – musi złożyć go za pośrednictwem organu egzekucyjnego, czyli naczelnika urzędu skarbowego.
Z czego można zająć środki w ramach egzekucji
Urząd skarbowy w ramach egzekucji administracyjnej może dokonać zajęcia:
- wynagrodzenia za pracę – w granicach określonych prawem kwot wolnych od potrąceń,
- środków pieniężnych z rachunków bankowych – z wyjątkiem rachunków VAT,
- innych wierzytelności pieniężnych, np. wierzytelności z tytułu udzielonych pożyczek,
- praw majątkowych, które mogą być realizowane przez zajęcie, np. praw autorskich, praw do patentów, znaków towarowych,
- ruchomości, czyli rzeczy ruchomych, np. samochodów, maszyn,
- nieruchomości – mieszkań, domów, gruntów.
Zajęciu nie podlegają natomiast przedmioty codziennego użytku domowego, ubrania niezbędne do pracy oraz inne przedmioty, których zajęcie naruszałoby zasady współżycia społecznego.
Hierarchia zaspokajania należności
Dokonując zajęcia egzekucyjnego, urząd skarbowy ma obowiązek przestrzegać określonej kolejności zaspokajania należności. W pierwszej kolejności pokrywane są koszty egzekucyjne, następnie należności główne (czyli kwota długu), a dopiero potem odsetki od zaległości podatkowych.
Jakie środki wyłączone z zajęcia egzekucyjnego
Niektóre składniki majątku dłużnika są wyłączone spod egzekucji administracyjnej. Oznacza to, że urząd skarbowy nie może ich zająć. Do takich środków i przedmiotów zalicza się m.in.:
- żywność i opał na okres 1 miesiąca dla dłużnika i jego rodziny,
- ubrania niezbędne do pracy, codziennego użytku oraz pościel,
- przedmioty niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu,
- gotówka do wysokości 75% minimalnego wynagrodzenia,
- zwierzęta i pasze potrzebne do ich utrzymania przez 2 tygodnie,
- sprzęty domowe oraz meble (z pewnymi wyjątkami) do łącznej wartości 5 000 zł
Ponadto do kwot wolnych od egzekucji zalicza się zasiłek dla bezrobotnych, dodatek mieszkaniowy, świadczenia rodzinne oraz dochody z tytułu alimentów.
Wyłączenie pewnych składników z egzekucji ma zagwarantować zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych dłużnika i jego rodziny.
Ograniczenia kwotowe przy zajęciu egzekucyjnym
Egzekucja komornicza, w tym zajęcie egzekucyjne przez urząd skarbowy, nie może prowadzić do całkowitego pozbawienia dłużnika środków finansowych niezbędnych do normalnego funkcjonowania. Z tego powodu ustawodawca wprowadził pewne ograniczenia kwotowe przy zajęciach egzekucyjnych.
Kwota wolna od potrąceń
Dotyczy to przede wszystkim kwot, które nie mogą podlegać potrąceniom z wynagrodzenia za pracę. Kwota wolna od potrąceń wynosi obecnie:
| 40% minimalnego wynagrodzenia - dla zaległości alimentacyjnych | |
| 60% minimalnego wynagrodzenia - dla zaległości podatkowych i innych należności |
Oznacza to, że jeśli przeciętne miesięczne wynagrodzenie dłużnika nie przekracza minimalnego wynagrodzenia, to po zajęciu musi mu pozostać co najmniej 60% kwoty minimalnego wynagrodzenia netto.
Zajęcie z rachunku bankowego
Z kolei przy zajęciu rachunku bankowego urząd skarbowy musi pozostawić na koncie dłużnika równowartość:
- 75% minimalnego wynagrodzenia – w przypadku osoby fizycznej,
- 50% minimalnego wynagrodzenia – gdy dłużnikiem jest osoba prowadząca działalność gospodarczą.
Kwoty te stanowią tzw. kwoty wolne od zajęcia.
Podsumowanie
Zajęcie egzekucyjne przez urząd skarbowy jest jednym z etapów egzekucji administracyjnej, która ma na celu przymusowe ściągnięcie zaległości podatkowych lub innych należności. Może ono objąć różne składniki majątkowe dłużnika, takie jak rachunek bankowy, wynagrodzenie, ruchomości czy nieruchomości. Przy zajęciu rachunku bankowego urząd skarbowy musi jednak pozostawić określoną ustawowo kwotę wolną od zajęcia. Wynosi ona 75% minimalnego wynagrodzenia w przypadku osób fizycznych. Blokadę rachunku bankowego likwiduje się najczęściej wraz ze spłatą całości zadłużenia podatkowego.
Z egzekucji wyłączone są pewne składniki mienia, takie jak ubrania codziennego użytku, meble do określonej wartości czy gotówka w kwocie 75% minimalnego wynagrodzenia. Urząd skarbowy nie może pozbawić dłużnika środków koniecznych do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych jego i rodziny. Stosowane są również ograniczenia kwotowe, np. kwota wolna od potrąceń z wynagrodzenia za pracę.
Z wnioskiem o zajęcie egzekucyjne może wystąpić naczelnik urzędu skarbowego, izby administracji skarbowej oraz Szef KAS. Samodzielnie mogą to uczynić także niektórzy wierzyciele. Z czynnościami przystępuje komornik lub poborca skarbowy.
Przeprowadzone zajęcie służy zaspokojeniu roszczeń Skarbu Państwa i likwidacji zadłużenia podatkowego. Podlega określonemu trybowi i zasadom określonym przez przepisy prawa. Warto zatem na bieżąco uiszczać należności publicznoprawne, aby uniknąć negatywnych konsekwencji w postaci egzekucji.
